Эдэркээн уоллаах кыыс ыал буолар ытык күннэригэр, бэл, күннээх-халлаан, үөрбүккэ дылы буолан, сири-дойдуну, уруу түһүлгэтигэр мустубут дьону чаҕыл уотунан кууспалыыра. Ол аайы саҥа ыалы айах тутан, алгыс этэ турар кырдьаҕас түөһүгэр күлүмүрдэһэр бойобуой уордьантан уонна мэтээллэртэн сытыы сардаҥалар ыһылларга дылылара.
Албан аат III-с истиэпэннээх уордьанын кавалера Егор Николаевич Федоров – Хайахсыт төрүт-уус олохтооҕо, үлэ уонна сэрии бэтэрээнэ этэ. Ити бэрт кэмчи тылга кини олоҕо бүтүннүү ойууланарга дылы.
Дьөгүөссэ – Ньукулай уонна Настаа Федоровтар түөрт оҕолоруттан саамай кыралара этэ. Оччотооҕу олох кыһалҕатыгар олуттаран, баара эрэ түөрт сыл оскуола паартатыгар олорбута. Ол оннугар 19 сааһыттан колхуос биир тарбахха баттыыр төһүү үлэһитэ буолбута. Үлэ мындырын, наадатын толору өйдөөбүтэ, дьоҥҥо-сэргэҕэ, үлэҕэ тапталы иҥэриммитэ.
Сир-дойду сиҥнэстэр алдьархайдаах сэриитин дуораана саха кыракый алааһыгар эмиэ кэлбитэ. 1941 сыл бэс ыйын 22 күнүгэр түспүт өлүү-сүтүү үлүгэрдээх силлиэтэ Дьөгүөссэни аймах-билэ дьонуттан арааран, саллаат сиэрэй синиэлин кэтэрдибитэ.
Бастаан Уралга алта ый устата байыаннай үөрэҕи ааспыта. Дьэ онно тиийэн үөрэҕэ дуона суоҕуттан, биир да нууччалыы тылы билбэтиттэн муна-тэнэ сылдьыбытын кэпсээн туран, ыччаттарга үөрэх кистэлэҥнэрин баһылыылларыгар, бу улуу нуучча тылын умсугуйан үөрэтэллэригэр Егор Николаевич кэс тылын этэрэ.
Ол эрэн фроҥҥа да Дьөгүөссэ бэйэтин дьулуурунан бастыҥнар кэккэлэригэр тахсары ситиспитэ. Үлэни кыайыгаһа, тулуура кини оччотооҕу дьылҕатын быһаарбыттара. Егор Николаевич 20-с хайыһар биригээдэтин бииир ротатын бэргэн пулеметчигынан буолбута.
Ильмень күөлгэ буолбут хабыр хапсыһыыны хоһуйбут бэйиэт Сергей Васильев тыллара ол кэм дьулаан хартыынатын субу ньириһитэн аҕаларга дылылар:
Эйиэхэ, кырдьаҕас улуу Ильмеҥҥэ,
Элбэхтэр, эмискэ буомбаҕа түбэһэннэр,
Эн килэҥ муускар хаһыытыы хаалбыттара…
Ол кыргыһыыга Ильмень соҕуруу өттүгэр Чурапчы уола, пулеметчик Егор Федоров төрөөбүт сириттэн сидьиҥ өстөөҕү ыстаал буулдьа ардаҕынан үүрсүһэ сыппыта. Ол килэҥ мууска кыргыспыт саллааттар аба-сата хаһыыларыгар кини өстөөх снарядын оскуолкатыгар табыллан сууллан иһэн үөгүтэ эмиэ кыттыспыта.
Саллааты өлүү үс төгүллээн мүччү туппута. Үсүһүн даҕаны госпитальтан тахсаат, “уокка кыттан – уот буолан, хотойдорго холбоһон – хотой буолан” күн сирин сырдык көҥүлүн көмүскэһэ арҕаа көппүтэ.
“Биһиги, саллааттар, биири билэрбит, биири эрэнэрбит: бу көҥүл олохпутун сабардыыр ханнык да күүс суоҕун. Кыайыы туһугар өлөрбүтүн да утуйарга холоон, ааҕан сиппэт атаакаларга, өстөөҕү утары кимэрбит”, — диэбиттээҕэ бүгүҥҥү олохпутун, бүгүҥҥү үөрүүбүтүн күөмчүлэспит кырдьаҕас саллаат, эйэлээх үлэ бэтэрээнэ.
Сэмэн ЖЕНДРИНСКЭЙ