Кулун тутар 22 күнүгэр Дириҥҥэ кэрэ-бэлиэ күн буолла. Ол курдук, Хоптоҕо нэһилиэгин устуоруйатын кэрэһэлиир үһүс кинигэ күн сирин көрдө. Бастакы кинигэ нэһилиэкпит тэриллибитэ 100 сылын көрсө 2014 сыллаахха бэчээттэнэн тахсыбыта. Бу кинигэҕэ, нэһилиэк биир үйэ устатыгар олорон, үлэлээн, айан-тутан кэлбит устуоруйата, дьоно-сэргэтэ, олоҕо-дьаһаҕа сырдатыллыбыта.
Иккис кинигэ 2017 сыллаахха суруллан тахсыбыта. Бу кинигэҕэ XX-с үйэ 60-с сылларыттан саҕаламмыт тыа хаһаайыстыбатын колхуостарын бөдөҥсүтүү судаарыстыбаннай бэлиитикэ олоххо киириититтэн саҕалаан, нэһилиэк сэбиэскэй-баартыйа, хаһаайыстыбаннай үлэлэргэ кыттыыта, колхуос, сопхуос үгүс ситиһиилэрэ, үтүөкэн салайааччылара, нэһилиэкпит ытык ыаллара, элбэх оҕолоох Дьоруой ийэлэр ордук чорботуллан сырдатыллыбыттара.
Үһүс кинигэбит быйыл олунньу ыйыгар бэчээттэнэн таҕыста. Бу хомуурунньук кинигэҕэ, Хоптоҕо нэһилиэгин улахан тэрилтэлэрин устуоруйалара: оскуола, уһуйаан, балыыһа, сельпо, култуура тэрилтэлэрин үлэлэрэ, нэһилиэкпитигэр успуорду сайыннарыы, дьон-сэргэ олоҕор-дьаһаҕар үтүө суолталаммыт кыра хааччыйар судаарыстыбаннай тэрилтэлэр уонна нэһилиэк уопсастыбаннай түмсүүлэрэ сиһилии суруллан киирдилэр. Нэһилиэккэ тэриллэ сылдьыбыт, Күндүллээҕи инбэлииттэр дьиэлэрэ, сэллик ыарыыны эмтиир балыыһа, Улахан Эбэҕэ үлэлээн ааспыт анал оскуола, Дириҥнээҕи оҕо дьиэтин үлэлэрэ, үлэһиттэрэ эмиэ ахтылыннылар. Нэһилиэк туһа диэн олорбут, тэрилтэлэргэ үлэлээбит дьоһун дьоннорбут тустарынан үгүс ахтыылар киирдилэр.
Нэһилиэкпит устуоруйатын үйэтитиигэ анал хамыыһыйа өр сылларга үлэлээн кэллэ. Хамыыһыйа бэрэссэдээтэлинэн, СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын уонна СӨ профессиональнай үөрэхтээһинин туйгуна, “Гражданскай килбиэн” бэлиэтин хаһаайына, РФ суруналыыстарын Сойууһун чилиэнэ, биир дойдулаахпыт, ытыктыыр киһибит Михаил Николаевич Корякин буолар.
Тэрээһин үөрүүлээх чааһын Хоптоҕо нэһилиэгин баһылыга А. Бурцев аста. Салгыы кинигэҕэ үлэлэспит Е.П. Капитонова, Х.П. Федулова, П.П. Фёдоров-Сомоҕо, нэһилиэкпит Ытык кырдьаҕаһа А.П. Филиппова, А.П. Луковцева, А.П. Григорьева, Д.В. Павлов, И.И. Карпов, Н.П. Аммосова, Л.С. Нахсылова уо.д.а. күндү дьоммут үөрэн-көтөн, долгуйан тураннар бэйэлэрин эҕэрдэлэрин, санааларын эттилэр.
Билигин үлэлии олорор нэһилиэкпит тэрилтэлэрин салайааччылара, Михаил Николаевичка нэһилиэгин туһугар сүдү үлэтин иһин дириҥник махтаннылар, бэйэлэрин сэмэй бэлэхтэрин туттардылар.
Нэһилиэк бар дьонун аатыттан ытыктабыллаах Михаил Николаевичка улахан махталбытын тиэрдэбит! Кытаанах доруобуйаны, уһун үйэни, дьолу-соргуну баҕарабыт!
Марианна Толстоухова, Дириҥнээҕи бибилэтиэкэ сэбиэдиссэйэ
Бэлэмнээтэ Сэмэн Жендринскэй