1969 сыллаахха Хайахсыкка фельдшерскэй-акушерскай пуун (ФАП) аһыллыбытыгар сэбиэдиссэйинэн Дьокуускайдааҕы медицинскэй училище выпускнига эдэр исписэлиис Варвара Поисееваны анаабыттара.
Баара-суоҕа икки үлэһиттээх медпууҥҥа 700-кэ кэриҥэ нэһилиэнньэлээх, 200-тэн тахса үөрэнээччилээх орто оскуолалаах, 65 миэстэлээх дьааһыла-саадтаах оччотооҕу Эрилик Эристиин аатынан колхуос биир бөдөҥ учаастагын хааччыйыы, көрүү-истии эппиэттээх соруга сүктэриллибитэ. Эдэр биэлсэр онтон толлубакка, билиитин-көрүүтүн, күүһүн-уоҕун түмэн, үлэлээн-хамсаан барбыта.
Кини туох-ханнык иннинэ олохтоох салалтаны кытта ыкса сибээһи олохтообута, олохтоох Сэбиэт сиэссийэлэригэр, исполкомҥа ФАП матырыйаалынай баазатын бөҕөргөтүү, бөһүөлэги тупсаран оҥоруу, санитарнай-чэбдигирдэр үлэни ыытыы о.д.а. курдук боччумнаах боппуруостары туруоран медпункт сэбиэдиссэйэ дьон-сэргэ ытыктабылын ылан барбыта. Сотору ФАП дьиэтэ хапытаалынайдык өрөмүөннэммитэ, инбэнтээрдэрин о.д.а. хааччыллыыта биллэрдик тупсубута. Кэлин колхуос көмөтүнэн медпункт уунан ититиллэр буолбута, олохтоох сэбиэт үбүлээһининэн миэбэл булуллубута. Бөһүөлэги тупсаран оҥоруу былааннаахтык ыытыллан барбыта. Ити үлэлэри дьокутаат Варвара Самсоновна Поисеева быһаччы салататынан уонна кыттыытынан олохтоох Сэбиэт доруобуйа харыстабылыгар бастайааннай хамыыһыйата тэрийэрэ.
Тыа сирин эмчитэ санитарнай активы түмүүгэ эмиэ элбэхтик сүүрбүтэ-көппүтэ. Ол түмүгэр нэһилиэккэ 300-кэ киһи Кыһыл Кириэс уопсастыбатын чилиэнинэн киирбиттэрэ, 30-тан тахса киһи санитарнай-сырдатар үөрэҕинэн хабыллыбыта, 6 сүрүн эбийиэккэ санитарнай пост тэриллибитэ. Сүөсүһүттэр, атыыһыттар сыл ахсын санитарнай минимуму туттарар буолбуттара, санитарнай-чэбдигирдэр ыйдар аналлаах хамыыһыйанан хонтуруолланыылара олохтоммута.
Варвара Самсоновна ыарыылартан сэрэтиигэ былааннаахтык үлэлиирэ, ыарыһахтары учуоттааһыны үчүгэйдик тэрийэрэ.
Акушерка Мария Константиновна Эверстовалыын оҕолонор дьахталлары эрдэттэн кэтээн көрөллөрө, кыра оҕону аһатыыга, көрүүгэ-истиигэ сүбэлэри биэрэллэрэ. Оттон оҕо төрөөтөҕүнэ кинилэр түбүктэрэ өссө эбиллэрэ, кырачаан сөптөөхтүк улаатыытын күн аайы хонтуруоллууллара, быраас ыйыытынан быһыылары оҥороллоро. Күһүн, саас биэлсэр быраастары кытта оҕолору бары өттүнэн чинчийэн көрүүгэ кыттара уонна онно бэлиэтэммит дьаһаллары олоххо киллэриини ситиһэрэ. Оскуолаҕа, дьыссаат-саадка санитарнай-гигиеническай көрдөбүллэр тутуһууларын эмиэ олохтоох эмчиттэр хонтуруоллууллара. Дьэ итинник сыралаах үлэ түмүгэр нэһилиэккэ оҕо доруобуйатын харыстабыла сылтан сыл аайы тупсан иһэрэ.
Инньэ гынан 70-с сыллартан Хайахсыттааҕы ФАП оройуоҥҥа биир бастыҥ үлэлээҕинэн биллэрэ, 1975 сылтан саҕалаан социалистическай куоталаһыыга инники күөҥҥэ сылдьыбыта.
Варвара Самсоновна бэйэтин билиитин сыламтата суох үрдэтинэрэ: хас да төгүл куурустарга үөрэммитэ, сыл ахсын сэллик диагностикатыгар сэминээргэ кыттара, 1978 сыллаахха аттестациятын ситиһилииээхтик ааһан маҥнайгы категориялаах биэлсэр аатын ылбыта. Кини түбүктээх үлэтин таһынан үгүс уопсастыбаннай эбээһинэстээҕэ: олохтоох Сэбиэт дьокутаата, табаарыстыы суут уонна профсойуус олохтоох кэмитиэтин чилиэнэ этэ.
Варвара Самсоновна Поисеева үтүө суобастаах үлэтин профсойуус обкомун эмтиир-санитарнай холбоһук Бочуотунай грамоталарынан, икки төгүл “Социалистическай куоталаһыы кыайыылааҕа” знагынан бэлиэтэммитэ, киниэхэ коммунистическай үлэ удаарынньыгын аата иҥэриллибитэ. Итини таһынан Варвара Самсоновнаҕа “ССРС доруобуйатын харыстабылын туйгуна” бэлиэнэн наҕараадаламмыта.
Кыһамньылаах, уопуттаах, амарах сүрэхтээх, эйэҕэс эмчити Хайахсыт дьоно күн бүгүнүгэр диэри ытыктыахтарын ытыктыыллар.
Сэмэн ЖЕНДРИНСКЭЙ