Сэмэн төрөөбүт нэһилиэгэр Мэлдьэхсигэ “Тахсыбыт сардаҥа” диэн колхуос тэриллибитигэр 1932 сыллаахха онно чилиэнэн киирбитэ. Туохха барытыгар сыстаҕас, сүрэхтээх, сытыы-хотуу эдэр уолу колхуос бырабылыанньата биригэдьииринэн анаабыта.
Онно үлэлии-хамсыы сырыттаҕына “сэрии” диэн соһумар сурах кэлбитэ. Дьон чулуута, эдэрэ фроҥҥа барбыта. Сэмэн салайар эппиэттээх үлэҕэ сылдьар буолан, сэрии бастакы сылыгар Сэбиэскэй Аармыйа кэккэтигэр ыҥырыллыбатаҕа. 1941-42 сыллаах ыар кыһын түбүктээх үлэлэрэ эдэр киһи үгүс сыратын ылбыттара, сэрии кыһарҕан тыына тыылга эмиэ биллибитэ.
1942 сыл бэс ыйа. Сэрии биһиги Ийэ сирбитигэр ааҥнаабыт иккис сайына. Сааскы хонуу үлэлэрин бүтэрэн, сайыҥҥы окко киирэр эппиэттээх кэм саҕана тыылтан фроҥҥа барааччылар саҥа бөлөхтөрө атаарыллыбыттара. Олор ортолоругар Семен Посельскай эмиэ баара.
“Биһиги атырдьах ыйыгар Уралга тиийэн тохтообуппут. Байыаннай үөрэххэ үөрэммиппит. Хас да ыйдаах бэлэмнэниини барбыппыт кэннэ тус-туспа хайыһар биригээдэтигэр хайыппыттара”, — диэн кэпсээбиттээҕэ Семен Иннокентьевич.
“Мин 20-с хайыһар биригээдэтигэр түбэспитим. Минометнай батальон бастакы ротатыгар минометчик буолбутум. Үөрэнии кэмигэр ыраах сирдэринэн хайыһар походтарын оҥорорбут. 1943 сыл тохсунньуга Новгородскай уобаласка Старай Русса оройуонугар тиийэн тохтообуппут. Биһиги иннибитинэ Уралтан хоҥнубут 19-с хайыһар биригээдэтэ Ильмень күөлүнэн Старай Русса оройуонугар сэриилэһэ тиийэн баран олунньу ый бүтэһигэр мууска сэймэктэммитэ. Биһиги 20-с биригээдэбит кулун тутарга өстөөҕү утары Старай Русса оройуонугар сэриигэ киирбитэ. Хас да хонуктаах кырыктаах кыргыһыы кэнниттэн төттөрү чугуруйарга күһэллибиппит. Бу кыргыһыыга өстөөх сүүһүнэн сөмөлүөттэрэ буомбалыыллара. 20-с биригээдэ ити кыргыһыыга үгүс сүтүктэммитэ. Тыыннаах ордубут өттүлэрэ 188-с стрелковай дивизияҕа ити сыл муус устар ыйга холбоспуттара. Мин онно стрелковай ротаҕа саллаат буолбутум. Ити ыйга Старай Русса оройуонугар 18 хонукка оборуонаҕа сыппыппыт. Бу сытыыбыт да көннөрү оборуонаны харабыллаан сытыы буолбатах этэ, икки өттүттэн ытыалаһыы ордук түүнүн күүһүрэрэ. Күнүһүн кыратык мөлтүү түһэрэ. Ити сыл атырдьах ыйын 18 күнүгэр биһиги чааспыт Старай Руссаны босхолуур иһин кимэн киирэргэ сорудах ылбыта. Өстөөх биһиги оборуоналана сытар сирбититтэн 400 миэтэрэ утары эмиэ оборуонаҕа сытара. Биһиги өстөөх төһө да күүстээх уоту астар кимтэр-кимэн, гаранааталары быраҕан тиэрдэр сиргэ тиийбиппит. Арыт төттөрү чугуйа-чугуйа, тиһэҕэр өстөөҕү сытар сириттэн үүрбүппүт. Ити кимэн киирии иккис күнүгэр атырдьах ыйын 19 күнүн киэһэтигэр мин хаҥас илиибэр ыараханнык бааһыран сэрии хонуутуттан тахсыбытым… Калининскай уобалас байыаннай госпиталыгар 4 ый эмтэммитим. Ол сыттахпына Старай Руссаны босхолуур сэриигэ кыттыбытым иһин Кыһыл Сулус уордьаны аҕалан туттарбыттара. Госпиталга эмтэнэн үтүөрбүтүм кэннэ 1944 сыллаахха миигин дойдубар төттөрү ыыппыттара”.
Дойдутугар да кэлэн хорсун буойун Семен Иннокентьевич Посельскай эмиэ үлэ үөһүгэр киирбитэ. Ол сылдьан олоҕун аргыһын Марфа Дмитриевнаны көрсөн ыал буолан 10 оҕону төрөтөн, атахтарыгар туруортаабыттара. Сэрии бириэмэтигэр уонна сэрии кэннинээҕи өссө да мөлтөх балаһыанньалаах колхуостарга 18 сыл онтон 1963 сылтан саҕалаан олоҕун тиһэх сылларыгар диэри эргиэҥҥэ үлэлээбитэ.
Сэмэн ЖЕНДРИНСКЭЙ