1931 сыллаахха комсомол обкомун путевкатынан Чурапчы 10 бастыҥ ыччаттара Алдан кыһыл көмүһүн туһаҕа таһаарыыга үлэлии барбыттара. Кинилэр ортолоругар көхтөөх комсомолец, хотуулаах үлэһит Василий Гуляев баара.
Василий Нижне-Сталинскай бириискэ бэһис, алтыс, сэттис шахталарыгар бастаан откатчигынан, забойщигынан, кэлин инструкторынан үлэлээбитэ. Бастакы сылын бүтүүтүгэр пятилетка былааннарын толорууга кыайыылаах үлэтин иһин уол удаарынньык аатын ылбыта. Нөҥүө сылыгар олунньуга комсомол Киин Кэмитиэтин генеральнай сэкирэтээрэ А. Косарев аатынан комсомольскай-ыччат шахта тэриллибитэ. Василий Прокопьевич онно үлэлээбит үс сылын хаһан да умнубатаҕа. Шахта интернациональнай кэлэктиибэ Алдан кыһыл көмүһүн бырамыысалыннаһа сүһүөҕэр туруутугар уһулуччу суолталаммыта. Манна саха ыччаттарыттан аан бастакы горняктар үүнэн тахсыбыттара.
Оччолорго шахта үлэтэ барыта илиинэн толоруллара. Биэрэстэнэн усталаах шахтаҕа таас, кумах, буор былаастаах боруоданы хойгуонан көйөн, таачыкаҕа кутан хаптаһын устун анньан таһаараллара. Ону 30-ча миэтэрэ дириҥнээх сиртэн илиинэн үөһээ таһаараллара. Онтон күлүүбүҥҥэ сууйан көмүһүн араараллара. Шахталарын сиҥнибэтин диэн маһынан, тааһынан симэн туттараллара.
Бастаан утаа шахта үлэтин билбэттэриттэн үгүстүк эрэйдэнэллэрэ. Ол да буоллар эдэр эрчиминэн, уҕараабат комсомольскай дьулуурунан күүскэ ылсан үлэлииллэрэ. Төһө да кыһаммыттарын иһин бастакы ыйдарга былаан 50-60 бырыһыана эрэ туолара. Онуоха смена маастара Григорий Лакиза куоталаһан үлэлииргэ этии киллэрбитэ. Ыччаттар кини этиитин өрө көтөҕүллүүнэн көрсүбүттэрэ. Сменалар, биригээдэлэр икки ардыларыгар көхтөөх социалистическай куоталаһыы тэнийбитэ. Сарсыарда аайы шахтаҕа киириэх иннинэ аны көрдөрүү дуоскатын аттыгар үмүөрүһэр буолбуттара. Онно инники смена хайдах үлэлээбитин билсэн тарҕаһаллара. Атыттары ситэр уонна аһара түһэр баҕа санаа уолаттары үүйэ тутара.
Биир ыйынан көрдөрүү чыҥха атын буолбута. Металы хостооһун былаана 130 бырыһыан толоруллубуттара. Шахта үрдүгэр кыһыл сулус аан бастаан кытара кыыспыта. Сулустара уоттаах буолара. Өскө ханнык эмэ смена былаанын толорботоҕуна ол уот умуллара. Онуоха улахан моргуордаах мунньах ыҥырыллан, хаалыы биричиинэлэрэ арыллаллара. Ардыгар сулус уотун уматар иһин иккилии сменаҕа үлэлиир буолаллара.
Төһө да ыарахан үлэҕэ сырытталлар, ыччаттар көхтөөхтүк сынньаналлара. Киэһээтин ликбезка үөрэнэллэрэ, уус-уран самодеятельноскка кытталлара. Бэйэлэрэ кулуубу, удаарынньыктар дьиэлэрин туппуттара. Киэһэ аайы кыһыл муннукка ырыа-тойук, оонньуу-көр тардыллара. Сахалыын, нууччалыын бары олус иллээхтик олороллоро, үлэлииллэрэ.
“Косаревка” шахта ударыынай үлэтэ киэҥник биллэн барбыта. 1935 сыллаахха үлэ оҥорумтуота 2,5 төгүл үрдээбитэ. Бастыҥ үлэлээх шахта кэлэктиибэ Саха АССР бырабыыталыстыбатын, комсомол Киин Кэмтитиэтин бириэмийэлэрин хас да төгүл ылаттаабыта. 1935 сыл алтынньытыгар шахта чулуу үлэһитэ, комсомолец Симон Васильев кыһыл көмүс бырамыысалыннаһыгар биир бастакынан стахановец үрдүк аатын ылар чиэстэммитэ. Кини подкалка уонна спареннай забой курдук олох саҥа ньымалары аан бастакынан туттубута. Кэлин ол ньымалар хайа дьыалатын учуобунньугар киирбиттэрэ. Симон Васильев бииргэ үлэлээччитэ Семен Черновтуун күҥҥэ 5-8 нуорманы толороллоро. Ол да иһин кинилэр Алдаҥҥа бастакынан Ленин уордьанынан наҕараадаланар дьолломмуттара.
1937 сыллаахха “Косаревка” үлэтин оҥорумтуота 4,5 төгүл улааппыта. Шахта кэлэктиибигэр комсомол обкомун көһөрүллэ сылдьар Кыһыл знамята туттарыллыбыта. Ол кэмҥэ Алдаҥҥа хас да удаарынай комсомольскай-ыччат шахталара баар буолбуттара. Алдан кыһыл көмүһүн дойдуга биэрии улаатан испитэ.
“Корсаревка” шахтаҕа үлэлээһин үгүс ыччаттарга олох үтүө оскуолатынан буолбута. Кини кэлэктиибинэй удаарынай үлэ үөһүгэр буспуттара-хаппыттара. Кэлин онно үлэлээбит үгүс комсомолецтар, ыччаттар партийнай, сэбиэскэй, комсомольскай үлэһиттэринэн буолбуттара. Кинилэр бастакы пятилетка күүрээннээх сылларыгар мунньуммут уопуттара үлэлэригэр элбэхтик туһалаабыта.
Сэмэн ЖЕНДРИНСКЭЙ