Дьоруой оҕолор тустарынан олуһун кэрэхсээн ааҕарын, үҥкүү куруһуогар утумнаахтык дьарыктанарын сөбүлүүр, нуучча тылын предметин ордорор уонна уруһуйдуурун сөбүлүүр тулаайах кыысчааны, оччотооҕу оскуола бибилэтиэкэрэ Анна Гаврильевна Пономарева ыҥыран ылан хаартыскаҕа түһэрэн, хаһыакка таһаарарга быһаарыммыта.
Кытаанах орто оскуолатын 3-с кылааһын үөрэнээччитэ Иза Степанова 1975 сыл ахсынньы ыйын түмүгүнэн хайыы үйэ 70-ча кинигэни оскуола бибилэтиэкэтиттэн уларсан ааҕан уонна хайа да оҕоттон уһулуччу элбэҕи ааҕарынан биллэр кыыс буола үүммүтэ. Ол кинигэлэр истэригэр “Серебряное копытцо”, “Кистэлэҥ”, “Ленин уонна оһохчут”, “Мои звери” о.д.а бааллара.
Уус-уран айымньылары итинник умсугуйан туран ааҕара Изольда инники үөрэҕэр ханан даҕаны мэһэйдээбэтэҕэ, хата, эбиитин улаханнык көмөлөспүтэ уонна уопсай билиитин-көрүүтүн үрдэтэригэр тирэх буолбута. Чахчы оннук!
Онтон бүгүн, Иза Степановабыт номнуо улаатан Изольда Семеновна Новгородова диэн үрдүк үөрэхтээх биология учууталыгар тиийэ үүнэн-сайдан, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, үлэ бэтэрээнэ буолан дьоллоох Дьокуускай куорат 27 нүөмэрдээх орто оскуолатыгар бэрт таһаарыылаахтык үлэлии-хамныы сылдьар.
“Хата киһини соһуттугут! Оннук баара-баара… Анна Гаврильевна наһаа да үчүгэй киһи этэ, мэлдьи оҕолорго улахан болҕомтону, кыһамньытын уурара. Биһиги тулаайах улааппыт буоламмыт миигин 3-с кылаас кэнниттэн Уус Алдан улууһун Найахытыгар ыыппыттара инньэ гынан оскуолабын икки эрэ түөртээх ол онно түмүктээбитим. Ол эрэн Кытаанахтарбыттан, кинигэни ааҕар дьарыкпытан олох тэйбэтэҕим, күн бүгүнүгэр диэри дьоммун кытары билсиһэ олоробун, Килэҥкигэр эдьиийим уонна балтым Маргарита Анемподистова итиэннэ Алевтина Нестерова олохсуйан олороллор. Кинигэ чааһын этэр буоллахха, кини мин тус олохпор дьайыыта сүдү. Бу соторутааҕыта эрэ Петр Аввакумов биир кинигэтин ааҕан түмүктээтим. Кытаанах оскуолатыгар дьүөгэм Лариса Дьячковскаяны кытары куоталаһа-куоталаһа ааҕарбытын өйдүүбүн. Оскуолабын бүтэрэн үрдүк үөрэххэ туттарсан киирэн түмүктүүрүм саҕана дипломнай үлэбин “Саха сирин суруйааччыларын айымньыларын уонна фольклорун биология уруогар туттуу” диэн этэ. Сахалыы суруйбутум уонна туйгун сыанаҕа көмүскээбитим”, — диэн Изольда Семеновна олус үчүгэйдик сэһэргээтэ.
Кытаанах орто оскуолатын туйгун үөрэнээччитэ Иза Степанова оскуолатын бүтэрэн баран 1983 сыллаахха Хайахсыт нэһилиэгэр “Суяна” диэн хомсомуол этэрээтинэн ыанньыксыттыы кэлэ сылдьыбыттарын туһунан оройуоннааҕы хаһыаппыт эмиэ сырдатан турардаах. Онтон кэлин идэтин толору баһылаабыт үрдүкү категориялаах учуутал, 10-ча сыл Чурапчытааҕы интэринээт-оскуолаҕа дириэктэри кылаас таһынан үлэҕэ солбуйааччынан үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ.
Сэмэн Жендринскэй