Инньэ ааспыттааҥҥыттан СИА оттон бэҕэһээ Саха араадьыйатын нөҥүө, ыраах Чурапчы улууһун хоту сытар Кытаанах нэһилиэгэр Улуу Кыайыы өрөгөйдөөх 80 сылыгар ананар “Ылгын Боотур” өрөспүүбүлүкэтээҕи аһаҕас турнир кыра саастаах, орто уонна үрдүкү кылаас уолаттарыгар анаан ыытарын туһунан биир кэм иһитиннэрэ олорбуттара.
Былырыын баччаларга, “Кытаанах нэһилиэгэ” МО тыа сирин түөлбэтин баһылыга Егор Потапов өй-санаа уган, Чурапчы дьаһалтатын успуорка управлениетын начаалынньыга Дьулустан Егоров, улуус үөрэҕин управлениетын начаалынньыга Юрий Посельскай өйөбүллэринэн бу күрэх тэриллибитэ. Онтон күн-бэҕэһээ о.э. тохсунньу 31 күнүгэр, “Ылгын Боотур-2025” кыаҕын толору ылан, улуус таһымыгар эрэ буолбакка тутатына өрөспүүбүлүкэҕэ таһымыгар тахсан олус тэрээһиннээхтик уонна тыҥааһыннаахтык буолан ааста.
Манна барыта холбоон улууспутуттан 17 хамаанда ону ааһан дьоллоох Дьокуускай куораттан 9-с нүөмэрдээх оҕо-ыччат ыспартыыбынай оскуолата уонна Уус Алдан улууһун Кэптэни нэһилиэгиттэн күүстээх-уохтаах, чахчы бэйэлэрин билинэн борбуйдарын көтөхпүт бөтөстөр кэлэн кыахтарын толору көрдөрөн бардылар.
Күрэх үрдүк таһымнааҕын ыҥырыллыбыт ыалдьыттар даҕаны туоһулууллар, ол курдук: Чурапчы улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, 1996 сыллааҕы “Дыгын оонньууларын” призера, улуус многоборье бэдэрээссийэтин бэрэссэдээтэлэ Яков Оконешников, “Дыгын ооннууларын” (1996, 1997, 1998) үс төгүллээх муҥутуур кыайыылааҕа Иннокентий Макаров, “Дыгын” оонньууларын (2020), “Манчаары” Оонньууларын (2021), Сахаачча бирииһин кыайыылааҕа, успуорт маастара Леонид Филиппов, “Манчаары” Оонньууларын (2017) чөмпүйүөнэ, мас тардыһыытыгар Арассыыйа призера Наталья Борисова, Дьокуускай куорат 9-с нүөмэрдээх оҕо-ыччат ыспартыыбынай оскуолатын дириэктэрэ Василий Рязанскай, Сунтаар улууһун Бордоҥ нэһилиэгиттэн уопсастыбанньык Дмитрий Федотов, Василий Яковлев аатынан Кытаанах орто оскуолатын дириэктэрэ Иван Коркин, улуус үөрэҕин управлениетын исписэлииһэ Мотрена Филиппова, Вячеслав Карпов аатынан Чурапчы улууһун оҕо-ыччат ыспартыыбынай оскуолатын дириэктэрин үөрэх чааһыгар солбуйааччы Светлана Захарова кыттыыны ыллылар.
“Ыспартыыбынай күрэххэ интэриэс хаһан баҕарар оҕо сырыттахха үөскүүр. Билигин оҕолорбут эт-хаан өттүнэн сайдыыларыгар аналлаах күрэхтэһии хомойуох иһин олус аҕыйах, суоҕун да кэриэтэ. Ол иһин бу биһиги, Кытаанахтар маннык күрэхтэһиини төрүттээн тэрийэ сылдьабыт. Бу аҥардас мин бэйэм эрэ тэрээһиним буолбатах, мин кэннибэр бөһүөлэкпиттэн 50-тан тахса тэрийээччилэр бааллар. Дьоммор-сэргэбэр махталын улахан. Эһиэхэ эрэ анаан төһө кыахпыт баарынан усулуобуйаны тэрийэ сатаатыбыт. Саха сиригэр, Чурапчыбыт улууһугар, Кытаанахпыт нэһилиэгэр -успуорт өрүү чэчирии сайда турдун!” – диэн Килэҥки бөһүөлэгин Аҕа баһылыга Егор Николаевич этиитин саала иһэгэр дохсун ытыс тыаһа өрө хабылла түстэ. Уолаттар барахсаттар үөрбүт сирэйдэрэ-харахтара, көрөөччүлэр өттүлэриттэн улахан сэргэхсийии үөскээбитэ бу буоллаҕа турнир уопсай ситиһиитэ, онуоха күрэхтэһээччилэргэ бириистэрэ да улахана кэлбит эрэ дьону барыларын сөхтөрдө.
Маныаха успуонсардарынан: бэлэсипиэттэри — “База14” архитектурнай бүрүө дириэктэрэ Мария Скрябина, Кытаанах оскуолатын выпускницата Марина Николаевна уонна Семен Пудовтар дьиэ кэргэттэрэ, Кытаанах орто оскуолатын дириэктэрэ Иван Коркин, икки устуука ЖК-тэлэбиисэри урбаанньыт, Кытаанах оскуолатын выпускницата Акулина Андреева, суотабай төлөпүөнү — Егор Николаевич олоҕун аргыһа Наталья Потапова, Хоту көһөрүллүү кыттыылааҕа, тыыл, үлэ бэтэрээнэ Петр Лонгинов аатыттан оҕолоро, сиэттэрэ о.д.а. өссө 34 киһи, бөдөҥ тэрилтэлэр, биллэр урбаанньыттар бэйэлэрин баҕа өттүлэринэн, дьоннорун-сэргэлэрин санаан, ытыктаан тураннар күүс-көмө, тирэх буоллулар.
Бу күрэхтэһии төрөөбүт сылларынан, үөрэнэр кылаастарынан үс бөлөххө араарыллан ыытылынна, ол курдук 2015-2016 сыллааҕы төрүөх уолаттарга (2-3 кылаастар) барыта холбоон 30 ыспарсымыан, 2013-2014 сыллааҕы төрүөх уолаттар (4-5 кылаастар) уопсайа 42 бөтөс, 2011-2012 сыллааҕы төрүөх уолаттар (6-7 кылаастар) барыта 43 боотур сахалыы биэс төрүт көрүҥҥэ: сүүрүүгэ, ыстаҥаҕа, мүһэ былдьаһыытыгар, мас тардыһыытыгар, хапсаҕайга илин-кэлин түһүстүлэр.
“Саалабыт иһэ букатын хайа ыстанаары гынна. Бу олоруммун урут 90-с сылларга манна тустуу буолбутун санатта, эмиэ наһаа элбэх оҕо күрэхтэспитин өйдүүбүн, аҥардас Килэҥкиттэн 90-ча оҕо тустубута. Аныгы сайдыылаах кэмҥэ наар тустууну эрэ өрө тутар курдупут, мэлдьи оҕолорго мас тардыһыыта, тустуу эрэ ыытыллар – ону даҕаны улахан эрэ саастаах үөрэнээччилэргэ. Онтон кыралар букатын умнулаллар, успуортан туора турааччы даҕаны үгүс буолуо сэрэйдэххэ, оҕоҥ сайдыыта тус-туһунан буоллаҕа, бу многоборьеҕа күрэхтэһэн баҕар ким эмэ өй ылан инникитин тугунан эмэ дьарыктанан саҕалыа, кыах элбэх. Онон тэрийээччилэргэ уонна күрэхтэһэ кэлбит оҕолорго махтанабыт эрэ”, — диэн Кытаанах нэһилиэгин төрүт олохтооҕо, бэйэтин кэмигэр буулдьа саанан ытыыга кэккэ ситиһиилэрдээх Дмитрий Тролуков санаатын үллэһиннэ.
“Маннык күрэхтэһии бүтүн өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн, ханнык даҕаны улууска, нэһилиэккэ ыытыллыбат, бүгүн биһиги бэйэбит оскуолабытыгар дьарыктыыр 20-тэн тахса ыспарсымыаммытын илдьэ кэллибит. Бэйэм инники олохпун оҕолору үөрэтиигэ, дьарыктааһыҥҥа аныахпын баҕарабын. Тэрийээччилэр олус үчүгэйдик дьаһаммыттар, нэһилиэк баһылыгар Егор Николаевичка ситиһиилэри баҕарабын”, — диэн “Дыгын оонньууларын” муҥутуур кыайыылааҕа Леонид Филиппов эттэ.
Уопсай түмүккэ
“Ылгын Боотур-2025” 2015-2016 сыллааҕы уолаттарга
1 миэстэ – Витя Яковлев (Кытаанах);
2 миэстэ – Айсен Коркин (Мугудай);
3 миэстэ – Айсан Лаптев (Арыылаа).
“Ылгын Боотур-2025” 2013-2014 сыллааҕы уолаттарга
1 миэстэ – Айсан Бомбоев (Чурапчы, Иван Павлов оскуолата);
2 миэстэ – Айысхан Дьячковскай (Сылаҥ);
3 миэстэ – Максим Новгородов (Уус Алдан, Кэптэни).
“Ылгын Боотур-2025” 2011-2012 сыллааҕы уолаттарга
1 миэстэ – Арсен Ефремов (Чурапчы, Семен Новгородов оскуолата);
2 миэстэ – Данил Баишев (Дириҥ);
3 миэстэ – Айсиэн Григорьев (Дьокуускай, 9 ДЮСШ).
Сэмэн ЖЕНДРИНСКЭЙ. Ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ