Хас биирдии киһи бу орто дойдуга төрөөн бэйэтин ыллыгын булунан, кэхтибэт кэрэни айан, суһумнуур сулус кэриэтэ, хатыламмат суолун-ииһин хаалларар аналлаах. Дьон-сэргэ ортотугар үөрэ-көтө сылдьар, идэни таба талан үлэлээн-хамсаан дьон махталын ылар, ирдэбил эрэ быһыытынан буолбакка сүрэх баҕатынан күннэтэ туох эрэ туһалааҕы оҥорор сирдээҕи олох дьоло буоллаҕа. Араас эйгэҕэ тыһыынчанан идэ баарыттан биир дьиэ кэргэнтэн үгүс киһи удьуордаан туран биир хайысханы талан үлэлиирэ сэдэх эрээри, баар көстүү. Бүгүн биһиги хаһыаппыт ыалдьыттара олохторун сыыппараны кытта ситимнээбит биир дьиэ кэргэн дьоно.
Суот-учуот үлэтин баһылаабыт династия аҕа баһылыга, эһэлэрэ, хос эһэлэрэ Алексей Артамонович Павлов 1902 төрөөбүтүн туһунан Амма оройуонун Сулҕаччытыгар сурукка киирбит. Кини 37 сыл кэриҥэ Дьокуускай куорат, Амма, Горнай, Нам, Чурапчы оройуоннарыгар үп салааларыгар инспиэктэринэн, ревизорунан, буҕаалтырынан, сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит. Саха АССР Үрдүкү сэбиэтин Президиумун грамотатынан, «Бочуот знага» уордьанынан наҕараадаламмыт, «Үп үлэтин туйгуна» бэлиэлээх эбит. Кини кыыһа Эльвира Алексеевна Павлова 1932 сыллаахха Чурапчы нэһилиэгэр төрөөбүт. Үлэтин уопсай ыстааһа—40-ча сыл. Чурапчыга оройуоннаҕы үп отделыгар бүддьүөт инспиэктэринэн, Чурапчытааҕы социальнай харалта исполкомугар счетоводунан, отдел инспиэктэринэн, оройуоннааҕы ситэриилээх кэмитиэккэ техсэкиритээринэн, экэнэмииһинэн, инспиэктэринэн, Чурапчы оройуонун дьаһалтатыгар үлэ уонна социальнай харалта отделын исписэлииһинэн үлэлээбит. Үгүс бочуотунай грамотанан, Улуу Кыайыы үбүлүөйдээх мэтээллэринэн, «Оройуон иннигэр үтүөлэрин иһин» анал бэлиэнэн наҕараадаламмыт. Эльвира Алексеевна кыргыттара, сиэннэрэ эмиэ сыыппара эйгэтигэр идэлэрин талан ылбыттара элбэҕи этэр. Онон эһиги болҕомтоҕутугар бу дьиэ кэргэн үс бэрэстэбиитэлин туһунан ааҕаргытыгар ыҥырабын.
Мин Вера Васильевна Портнягина (Оконешникова) диэммин, Мугудайга Любовь, Василий Оконешниковтар дьиэ кэргэннэригэр бастакы оҕонон күн сирин көрбүтүм. Мугудай орто оскуолатын 1999 сыллаахха бүтэрбитим. Мин ситиһиилээхтик үөрэнэрбэр, үөрэхтээх, үлэһит киһи буоларбар олук уурбут учууталларбын ахтан аһарыахпын баҕарабын. Кинилэр дьиҥ чахчы идэлэригэр бэриниилээх, үүнэр көлүөнэни үөрэтиигэ-иитиигэ олохторун анаабыт бастыҥ учууталлар буолаллар. Бастатан туран, алын сүһүөх кылаастарга Валентина Григорьевна Макарова үөрэппитэ, кылааспытын салайбыта, салгыы орто, үрдүкү сүһүөххэ кылааспытын Мария Николаевна Ноговицына, Василий Изотович Неустроев салайбыттара. Мария Николаевна математикаҕа, Вассилий Изотович физикаҕа үөрэппиттэрэ.
Мин аҕам, ийэм, эбэм бары бухгалтердар, ол иһин да буолуо, идэм бэйэм санаабар буолуохтааҕын курдук. Оскуоланы бүтэрэрим саҕана ийэм сүбэ быһыытынан «Учуутал үөрэҕэр туттарыс»,-дии сылдьыбыта, ол эрээри син биир бухгалтер идэтин талбытым. 2003 сыллаахха тыа хаһаайыстыбатын техникумун бүтэрбитим уонна култуура управлениетын кииннэммит бухгалтериятыгар кассирынан үлэлии киирбитим, 2019 сыллаахха оройуон кииннэммит бухгалтериятыгар начаалынньыгынан анаммытым, былырыын күһүҥҥҥэттэн сүрүннүүр исписэлииһинэн үлэлии сылдьабын.
Оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан сыыппара эрэ өттүгэр буолбакка бары уруоктарга үчүгэй этим, ол эрэн олоҕум тухары сыыппара миигин тулалыыра, төрөппүттэрим, эбэм оннук үлэлээх буоланнар холобур курдук көрөн улааппытым. Онон талан ылбыт үөрэхпинэн, идэбинэн үлэлээбитим номнуо 26 сыл буола охсубут.
Дьиэ кэргэним туһунан сырдатар буоллахха, кэргэннээхпин, 3 оҕолоохпун, улахан уол Данил улуустааҕы гимназияҕа 11-с математическай кылааска үөрэнэр, Давид С.А.Новгородов аатынан орто оскуолаҕа 6-с кылаас уонна мааны кыыспыт Кэрэчээнэ 3 саастаах, «Улыбка» уһуйаан итиллээччитэ.
Улууспут дьонугар-сэргэтигэр бука барыларыгар дьолу, бары үтүөнү эрэ баҕарабын!
Мин Оконешникова (Павлова) Любовь Софроновна диэммин, Чурапчыга төрөөбүтүм. Е.И.Курашов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 1976 сыллаахха, онтон салгыы Дьокуускайдааҕы үп техникумун 1983 сыллаахха бүтэрбитим.
Оҕо сааспын ахтан аастахха, сайылык оҕото буоларым быһыытынан тыаҕа тахсан отунан-маһынан дьиэ-уот тутан, моҕотойу бултаһан, эмиэ да ыаллаах буола, эмиэ да убайдарбын кытары Аммабыт кырылас кумаҕар кылыйсан, ыстаҥалаһан, скакалкалаан, бэлэсипиэттээн күммүтүн барыырбыт.
Үп техникумун 1983 сыл саас бүтэрэн баран Чурапчы балыыһатын бухгалтериятыгар үлэбин саҕалаабытым. Үлэлэригэр бэриниилээх, киэҥ билиилээх, уопуттаах кэллиэгэлэрим элбэххэ үөрэппиттэрэ. Мин санаабар, сыыппараны кытта үлэлиир киһи ис бэрээдэктээх, үрдүк култууралаах, дьону кытары үлэлиирин быһыытынан олох сайдыытын кытта тэҥҥэ хардыылыыр, дириҥ билиилээх буолуохтаах Киһи барыта кыра эрдэҕиттэн туохха дьоҕурдааҕынан, төрөппүт өттүттэн ону таба сайыннаран, салайан дьарыктыахха наада буолуо. Мин тус бэйэм талбыт идэбинэн үлэлээн билигин сынньалаҥҥа олоробун, араас атын хайысхаҕа көспөккө, суолбуттан халбаҥнаабакка уһуннук биир идэҕэ үлэлээбиппинэн сылыктаатахха, сөптөөх, бэйэбэр барсар иидэни баһылаабыт эбиппин.Ол курдук, 40-тан тахса сыл кассирынан, экэнэмииһинэн, бухгалтерынан, сүрүн бухгалтерынан үлэлээтим.
Олоҕум аргыһынаан Василий Афанасьевич Оконешниковтыын 1981 сыллаахха үөрэнэ сылдьан ыал буолбуппут, биэс оҕолоохпут, уонча сиэннээхпит. Кэргэним туһунан кыратык билиһиннэрэр буоллахха, кини эмиэ суот-учуот эйгэтин үлэһитэ, өр сылларга инспиэктэринэн, экэнэмииһинэн, бухгалтерынан үлэлээбитэ. Оҕолорбут эмиэ үөрэхтэрэ, идэлэрэ бу эйгэни кытта ситимнээх.
Улуус хаһыатын ааҕааччыларыгар бука бары этэҥҥэ олороллоругар баҕарабын!
Мин Елена Софроновна Винокурова диэммин, Чурапчы нэһилиэгэр төрөөбүтүм. Чурапчы орто оскуолатын бүтэрэн баран Хабаровскайга Норуот хаһаайыстыбатын институтугар плановай-экономическай факультекка икки сыл үөрэнэ сылдьан дьоммун ахтан төннөн кэлбитим уонна ити сылга Дьокуускайга Үп техникумугар Судаарыстыбаннай бүддьүөт отделениетыгар туттарсан киирбитим. Үөрэхпин кыһыл дипломунан бүтэрбитим. Ол кэннэ Санкт Петербургтааҕы профсоюзтар университетыгар үрдэтиммитим.
Оҕо сылдьан бухгалтер да, экэнэмиис да буолуом диэн ыра санаа күлүм да гыммат этэ. Ол да буоллар оонньоон элбэх таблица тардар этим, сурунаал бөҕө толорор этим. Ийэбит Эльвира Алексеевна Павлова ол саҕана оройуоннааҕы сэбиэт плановай отделын экэнэмииһинэн үлэлиир этэ. Кини сүбэтинэн үөрэххэ киирбитим, бэйэм санаам суот-учуот үлэтиттэн букатын атын этэ.
Үп техникумун 1991 сыллаахха бүтэрбитим уонна оҕолорум кыра буоланнар уоппускаҕа олорбутум. 1992 сыллаахха бэс ыйыгар оройуон дьаһалтатын бухгалтериятыгар, ол кэмҥэ онно кылаабынай бухгалтердыы сылдьар Евдокия Дмитриевна Соловьева ыҥыран, үлэҕэ киирбитим. Биир ый расчетнай бухгалтерынан үлэлээбитим, онтон кылаабынай бухгалтерынан анаммытым.
Сыыппараны бэйэм сөбүлүүбүн, сыыппараны кытта үлэлиир киһи, бэйэтэ да билбэтинэн, перфекционист буолар дии саныыбын. Тулам барыта чуолкай, орун оннугар буоларын сөбүлүүбүн. Ити хаачыстыба сороҕор олоххо мэһэйдиир, сороҕор көмөлөһөр.
Билигин киһи үксэ бэйэтин көрдөнөр, бэйэтэ ананан кэлбит «идеальнай» идэтин булуон баҕарар. Мин бу идэбин бэйэм «предназначением» эбит диэбэппин эрээри, олохпор элбэх туһаны аҕалбыта, элбэх дьону кытта билиһиннэрбитэ. Ол иһин идэбэр махтанабын, сыаналыыбын. Бэйэм, үөһэ эппитим курдук, олох атын хайысхаҕа үөрэнэн үлэлиэхпин баҕарар этим.
Талан ылбыт идэбинэн барыта 18 сыл үлэлээбитим: оройуон дьаһалтатыгар 5 сыл, «Саҥа олох» хаһыат эрэдээксийэтигэр 2 сыл уонна улуустааҕы култуура управлениетын кииннэммит бухгалтериятыгар 11 сыл.
Бэйэм кыыстаах уол оҕолордоохпун, биириттэн уон үһүгэр диэри саастаах сиэннэрдээхпин.
Мин оҕо эрдэхпиттэн ийэм сыыппараны кытта үлэлиирин сэҥээрэр этим, оҕолуу. Ол иһин да таблица оҥорон оонньуур этим буоллаҕа. Биһиги дьиэ кэргэҥҥэ эһээбититтэн Алексей Артамонович Павловтан саҕалаан финансистар элбэхпит: ийэм Эльвира Алексеевна, бииргэ төрөөбүт эдьиийим Любовь Софроновна Оконешникова кэргэнинээн Василий Афанасьевичтыын, кинилэр кыргыттара Вера Васильевна Портнягина, Людмила Васильевна Болтокова, уоллара Василий Васильевич эмиэ финансистар. Кийииппит Туяра Ивановна Павлова, сиэн бырааппыт Александр Сергеевич Захаров эмиэ үпкэ сыһыаннаах дуоһунастарга ситиһиилээхтик үлэлии сылдьаллар. Киһи идэни таларыгар тулалыыр дьонун холобура улахан сабыдыаллаах.
Күндү Чурапчыбыт улууһун дьонугар чөл туругу, ыраас халлааны, элбэх эрэллээх доҕоттору уонна сөп буолар үбү-харчыны баҕарабын.
Дьэ, бу курдук биир дьиэ кэргэнтэн, биир аймахтан маннык элбэх киһи үбү-харчыны суоттуур идэни талан, олохторун дьыалата оҥостон, билиҥҥи туругунан уопсайа 278 сыл кэриҥэ ыстаастаах үлэлээн ааспыттара, күн бүгүн үлэлии сылдьаллара кэрэхсэбиллээх. Кинилэр финансист буолалларын быһыытынан бары үгүһү-элбэҕи сиэдэрэйдээн кэпсээбэттэр эрээри идэлэригэр олус бэриниилээх, киэҥ билиилээх, саха сиэринэн сэмэй майгылаах үтүө дьон.
Наталья Сибирякова.