Кылгас кэм иһигэр үгүс сурутааччы биһирэбилин ылбыт “SaySaqa” бырайыак саха тыллаах дьону сомоҕолуу түмтэ. Куйаар ситимигэр 20-чэ тыһыынча кэриҥэ сурутааччыланан, эдэрдиин-эмэнниин саха тылын литэрэтииринэй нуорматын үөрэтэр түһүлгэҕэ муһуннулар. Бу маны барытын, Чурапчылар биир дойдулаахпыт, Иван Павлов аатынан Чурапчы орто оскуолатын медалиската, эдэр тыл үөрэхтээҕэ Уйгулаана Николаева сүрүннүүр. Үгүс дьон кини тэттик саха тылын үөрэтэр видеоларын көрөннөр төрөөбүт тылларын саҥалыы, сонуннук үөрэтэр киһи элбээтэ.
Ити бырайыак чэрчитинэн, итиэннэ ахсынньы ый – Билгэ хаан айыы ыйа сүрүннээн билиигэ уурулларынан, бэҕэһээ о.э. ахсынньы 7 күнүгэр, буойун-учуутал Степан Макаров аатынан Чурапчы гимназиятын ыспартыыбынай саалатыгар “SaySaqa” хамаандата квиз-оонньуута аан бастакытын ыытылынна.
Биллэн туран, Уйгулаана Николаева соҕотоҕун буолбакка бэйэтин хамаандатыгар Олеся Слепцова, Юлия Лукина, Алексей Прокопьев диэн эдэркээн, киэҥ билиилээх-көрүүлээх доҕотторун аҕалан кыттыһыннарда. Оонньуу 8 түһүмэҕинэн сүрдээх тэтимнээхтик барда.
“ “SaySaqa” диэн куйаар ситимигэр ити аныгылыы цифровизациялаан тарҕатан онлайн-бырайыак буолар. Биһиги быйыл тохсунньу ыйга тэриллибиппит. Эрдэ дьиҥэр уонтан тахса хамаанда сайаапкаларын ыыппыттара. Эрдэ наар куоракка эрэ тэрийбит эбит буоллахпытына бу тыа сиригэр аан маҥнайгы сырыыбыт буолар. Төрөөбүт, улааппыт улууспар хайаан даҕаны ыытыахтаахпын диэммин бастакыбытын Чурапчыга кэллибит онтон кэлэр нэдиэлэҕэ Аммаҕа, Майаҕа айанныахтаахпыт. Оонньуубут биктэриинэ быһыытынан барар, манна аҕыйс түһүмэҕинэн бэрт түргэнник боростуой тиэмэлэринэн боппуруостар баааллар, холобура успуорт, киинэ, ырыа, саха тыла о.д.а. Ким төһө, сөптөөх хоруйу биэрбитинэн бастыҥнары быһаарабыт. Быйылгы сылга бу көннөрү боруобалааһын диэн буолар. Онтон инники былааммыт киэҥ, куорат уопсастыбаннай киинигэр туспа дьиэлэннибит-уоттанныбыт онон туспа оскуола курдук тэринэн кэлэр 2025 сылга улуустартан бастыҥнары сүүмэрдээн чөмпүйэнээт курдугу тэрийиэхтээхпит. Дойдубар Чурапчыга сылга иккитэ хайаан даҕаны кэлэн, охсуллан ааһабын, бэйэм куоракка олоробун”, — диэн Уйгулаана бэрт кылгастык кэпсээтэ.
Хамаандалары билиһиннэрэ эбит буоллахха: Хоптоҕо нэһилиэгиттэн Адамовтар дьиэ кэргэн, “S.A.A.S” Чурапчы нэһилиэгин эдэр ыччатын түмсүүтэ, “КСМ” улуус уопсастыбанньыктара, “Сиипсэптэр” Мурун Тыымпыйа түөлбэтиттэн, “НАМ”-нар интэринээт-оскуола хамаандата, “ЧАТК” Чурапчытааҕы кэллиэс үлэһиттэрэ, Хатылы нэһилиэгиттэн, Чурапчытааҕы киин балыыһаттан кыттыыны ыллылар.
Хас түһүмэх аайы хамаандалар бэйэлэрин хоруйдарын кумааҕыга суруйан дьүүллүүр сүбэҕэ туттараллар. Сөптөөх эппиэттэр тутатына экраҥҥа көстөн иһэллэр. Манна успуортан, киинэлэртэн, ырыалартан, саха итэҕэлиттэн, Саха сирин географиятыттан, саха литэрэтиирэтиттэн омос көрдөххө судургу эрээри эрэдьиэстээх ыйытыктар киирбиттэрэ кыттааччылары улаханнык толкуйдатта, сорох ардыгар кыһыыны-абаны даҕаны үөскэттэ быһыылаах.
Манна даҕатан эттэххэ оонньууну тэрийээччилэргэ Чурапчыбыт нэһилиэгин эдэр урбаанньыттара, кондитердара, биирдиилээн тэрилтэлэр успуонсардаан олус үчүгэй бириистэри туруорбуттарын тоһоҕолоон бэлиэтиэххэ наада. Оонньууга киирэргэ 500 солкуобай төлөбүрдээх эрээри оонньооччулар ол онтон аҕыйах да солкуобайынан ночоотурбаккалар, төттөрүтүн барыһыран бардылар диэххэ сөп.
Уопсай түмүккэ икки киһиттэн састааптаах, Хоптоҕо нэһилиэгиттэн иллээх-эйэлээх Адамовтар дьиэ кэргэн аҕыс түһүмэх устата 52,1 очукуону хомуйаннар кыайыылаах үрдүк аатын ыллылар.
Иккис миэстэҕэ 51 очукуолаах “S.A.A.S” нэһилиэк эдэр ыччатын хамаандата таҕыстылар уонна
үһүс бочуоттаах миэстэҕэ 48 очукуолаах “КСМ” уопсастыбанньыктар хамаандалара тиксэн үөрүү кыымын биллилэр.
Онон бибилэтиэкэҕэ 2-3 күнү быһа олорон матырыйаал хомуйбут, билиитин бигэргэтэн, научнай үлэлэргэ сигэммит кыыспыт үлэтин-хамнаһын сэҥээрэн өйүөҕүҥ. Тоҕо эрэ сорох дьон кинини “халлаантан ылан бэйэтэ айбытын тарҕатар” дии саныыллар – ол сыыһа толкуй. Туох да саҥаны киллэрбэккэ, барыта баартан, чинчийиллибити тириэрдэрдэр эдэр киһи сырата сыаналаныахтаах. “Саамай сүрүнүн биһиги ытыктыыр дьоммут, учуонайдарбыт барытын оҥорон хаалларбыттара. Атын түүр тылларын ылан көрдөххө, биһиги тылбыт биир бастакыннан кырамаатыката суруллубута, бастакыннан чинчийиллэн барбыта, уруулуу омуктар биһиги чулуу дьоммут үлэлэригэр тирэҕирэн тылларын сайыннараллар. Улуу да дьон олорон ааспыт. Холобура, Чурапчыттан төрүттээх биир дойдулааҕым Николай Демьянович Дьячковскай саха дорҕооннорун тиһигин барытын үөрэтэн турардаах. Хас биирдии дорҕоон этиллиитин рентген аппарат нөҥүө түһэрбитэ. Доруобуйатын, олоҕун барытын билимҥэ анаабыта. Онон улуу убайдарым, эдьиийдэрим үлэлэрин нэһилиэнньэҕэ тарҕатар мин ытык иэһим, “SaySaqa” ытык иэһэ”, — диэн Уйгулаана Николаева бэйэтин этиитинэн бүгүҥҥү ыстатыйабытын түмүктүүбүт.
Сэмэн ЖЕНДРИНСКЭЙ. Ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ