Сарсын ыытыллыахтаах Дьоруой күнүн чэрчитинэн Чурапчы улууһугар бүгүн иккис улахан бэлиэ түгэн буолла. Саамай элбэх үөрэнээччилээх Дархан кыһатыгар, чуолаан 10-с естественнай хайысхалаах кылаастар үөрэнэр кабинеттарыгар Чечня сэриитин кыттыылааҕа, оскуола выпускнига Марьян Андреевич Посельскай сырдык аатын үйэтитэн “Саллаат паартата” туруорулунна.
Семен Новгородов аатынан Чурапчы орто оскуолатыгар бу төрдүс бэтэрээн паартата буолар, ааспыт сырыыга Роман Ноговицын, Геннадий Местников уонна Влад Саввин ааттара үйэтитиллибитэ.
Бэлиэ түгэҥҥэ оскуола иитэр үлэҕэ сүбэһитэ Агафья Седалищева, Марьян бииргэ төрөөбүт балтыта Надежда Диодорова, бойобуой дьайыы бэтэрээннэрэ Илья Березкин, Савелий Дьячковскай, Василий Монастырев кытыннылар. Оскуола иһинэн үлэлиир «Беркут» БПК иитиллээччилэрэ Аэлита Старостина уонна Алина Тургунбекова ситиһиилэрин, дьарыктарын туһунан кэпсээтилэр.
“Бойобуой дьайыы бэтэрээннэрэ биһиги оскуолабытыгар номнуо төрдүс паарталарын туруораллар, оскуола ыытар дьаһалыгар хаһан даҕаны аккаастаммакка мэлдьи кэлэҥҥит кыттыыны ылаҕыт. Ыччаты патриотическай өйгө-санааҕа иитиигэ кыһамньыгыт, болҕомтоҕут иһин дириҥ махталбытын биллэрэбит”, — диэн эттэ Агафья Афанасьевна.
Күн бастакы аҥарыгар Одьулуун нэһилиэгин оскуолатыгар 10-11 кылаастарга, Чечня сэриитин бэтэрээнэ Александр Романович Саввин “Хорсун буолуу” диэн тиэмэҕэ кылаас чааһын ыытта.
Оттон улуустааҕы бойобуой дьайыы бэтэрээннэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Илья Сергеевич Березкин, буойун-учуутал Иван Павлов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 9-11 кылааһын үөрэнээччилэрин, оскуола салалтатын итиэннэ үөрэнээччилэр пресс-кииннэрин кытары аһаҕас кэпсэтиигэ кытынна.
Онус кылаас оҕолоро Арассыыйа сэбилэниилээх күүстэрин ефрейтор званиелаах саллаата Марьян Андреевич бойобуой сулууспатын туһунан олус умсугуйан туран иһиттилэр.
Балтыта Надежда, оҕолорго анаан, Марьян аармыйаттан сулууспалан кэлэн баран, Ньидьили түөлбэтигэр “Даймонд” тэрилтэ ювелирнай үөрэҕэр баһылаабыт оҥоһуктарын көрдөрдө.
ПОСЕЛЬСКИЙ МАРЬЯН АНДРЕЕВИЧ
(05.06.1977 – 04.01.1998)
Чечня сэриитин ефрейтор званиелаах саллаата Посельскай Марьян Андреевич 1977 сыллаахха бэс ыйын 5 күнүгэр СӨ Ленскэй оройуонун Бэтинчэ бөһүөлэгэр Андрей, Надежда Посельскайдар дьиэ кэргэттэригэр бастакы оҕонон күн сирин көрбүтэ. Оскуолатааҕы дьоллоох оҕо сааһа Чурапчы нэһилиэгэр ааспыта, 1994 сыллаахха Семен Новгородов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 11 “а” кылааһын 16 буолан (42 выпуск) бүтэрбиттэрэ.
Оскуоланы бүтэрээт Одьулууннааҕы 13 нүөмэрдээх ПТУ-ну 1995 сыллаахха ситиһиилээхтик үөрэнэн электрик идэтин баһылаабыта. Ити сыл бэс ыйыгар ытык иэһин төлүү аармыйаҕа ыҥырыллыбыта. Маҥнай Иркутскай куорат 7431 нүөмэрдээх байыаннай чааһыгар кэлин 5386 нүөмэрдээх чааска наводчигынан, старшай стрелогунан, пулеметчигынан сулууспалаабыта. 1996 сыл бэс ыйын 27 күнүттэн ахсынньы 10 күнүгэр диэри Чечня өрөспүүбүлүкэтигэр конституционнай бэрээдэги тутууга хас даҕаны бойобуой сорудахха кыттыыны ылбыта.
1998 сыллаахха тохсунньу 4 күнүгэр, баара-суоҕа 21 сааһыгар күн сириттэн күрэммитэ.
“1995 сыллаахха бэс ыйын 20-с күнүгэр Дьокуускай куорат сборнай пуунуттан 50 буолан сөмөлүөтүнэн Иркутскай куорат байыаннай чааһыгар көппүппүт. Биир ый устата КМБ (курс молодого бойца) кэнниттэн тус-туһунан роталарынан тарҕаппыттара. Марик 8-с ротаҕа Ново-Ленино оройуонугар түбэспитэ, мин 7-с ротаҕа полкаҕа сулууспалыы хаалбытым. Сыл курдук сулууспалаан бараммыт, Чечня бастакы хампаанньатыгар барар буолбуппут. Маҥнай, Ангарскай үөрэтэр полкатыгар (ВЧ 6653) мунньан бараннар, Ростовскай уобалас Новочеркасск үөрэтэр полигонугар ыыппыттара. Ити ыам ыйыгар этэ. Ый курдук анал тактическай бэлэмнэнии кэнниттэн поеһынан Беслаҥҥа айаннаабыппыт, онтон холуоннанан, ол эбэтэр 120 массыынанан Чечняҕа киирбиппит. Бастаан, Урус-Мартан диэн куорат таһыгар тиийэн тохтообуппут. Онно сылдьан Мариктыын ыкса доҕордоспуппут. Кини киһи быһыытынан олус үчүгэй уол этэ.
Марик — сэмэй, үөрүнньэҥ, уус, уруһуйдьут, барыны бары сатыыра. Араас командировкаларга барарга өрүү бииргэ сылдьа сатааччыбыт: ол курдук Бамутка, Грознайга, ТГ-1 “Ассиновская” о.д.а сирдэргэ бойобуой сорудахха сылдьыбыппыт. Кини бэйэтин эрэллээх, бэриниилээх, эппит тылыгар турар доҕор быһыытынан көрдөрбүтэ. Чааспытын Чечняттан, Кабардино-Балкария Майскайскай куоратыгар таһаарбыттара, ити ахсынньы 10-с чыыһылатыгар 1996 сыллаахха этэ.
Ахсынньы 31 күнүгэр Мариктыын иккиэн бииргэ дембеллэнэн дойдулаабыппыт. Такси тутаммыт Моздокка, Саргылана Птицынаҕа тиийбиппит, онно өссө үс дембель уол баар этэ. Онно саҥа 1997 сылы көрсүбүппүт. Саргылана Гаврильевна ийэлии эйэҕэстик, сылаастык көрсүбүтэ. Дьоммутуттан перевод харчы кэтэһэн кинилэргэ (Саргылана Гаврильевна уонна кэргэнэ Ахсар Георгиевичтаахха) нэдиэлэ курдук олорбуппут. Новосибирскайга дылы поеһынан, онтон сөмөлүөтүнэн Дьокуускай куоракка көтөн кэлбиппит.
Дойдубар кэлэр билиэппин булуохпар диэри Марик дьонугар хоно сылдьыбытым. Ньурбаҕа көтөр күммэр аэропорка киирэн атаарбыта, хомойуох иһин ол тиһэх көрсүһүүбүт эбит. Табаарыһым баара буоллар бу олоххо үгүһү ситиспит буолуохтаах этэ”, — диэн Ньурбаттар аармыйаҕа бииргэ сулууспалаабыт доҕоро Василий Кириллин дьоһуннаах ахтыыны суруйан ыыппыта.
Бойобуой доҕорбут Марьян Посельскай кылгас ол эрэн олус чаҕылхай олоҕо өссө даҕаны уһун сылларга ахтыллыа турдаҕа.
Бу орто дойдуга,
Букатын кэлбит суох,
Барыта дьылҕалаах-ыйаахтаах.
Арай баар өлбөөрбөт, уостубат өйдөбүл,
Доҕорбун, бу баардыы саныырым,
Мэлдьи тыыннааҕын кэриэтэ.
Сэмэн Жендринскэй. Ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ