Чурапчы олохтоохторун “Саха сарсыҥҥылаах санаалара” быыстапкаҕа ыҥыраллар

Уһун өрөбүллэр кэннилэриттэн о.э тохсунньу 10 күнүттэн, график-худуоһунньук, Арассыыйа уонна Саха сирин норуодунай худуоһунньуга Афанасий Петрович Мунхалов төрөөбүтэ 90 сылын бэлиэтиир тэрээһиннэр саҕаланаллар.

СӨ бастакы Ил Дархана Егор Борисов аатынан архыып-бибилэтиэкэ иккис этээһигэр, күнүс 14 чаастан “Саха сарсыҥҥылаах санаалара” аныгы ускуустуба арт-галереятын пуондатыттан таҥыллыбыт көһө сылдьар дьоҕус быыстапка арыллыаҕа.

ЫСПЫРААПКА

Афанасий Петрович Мунхалов (10.01.1935, Мэлдьэхси нэһилиэгэЧурапчы улууһаСаха АССР — 09.09.2014) — РСФСР норуодунай худуоһунньуга, ускуустуба уонна култуура Арктикатааҕы үнүстүүтүн профессора, худуоһунньуктар Арассыыйатааҕы Академияларын чилиэн-кэрэспэдьиэнэ.

Кини 1935 сыллаахха тохсунньу 10 күнүгэр Чурапчы улууһун Мэлдьэхси нэһилиэгэр Күндүл диэн алааска күн сирин көрбүтэ. Сэрии ыар сылларыгар Мунхаалаптары биир дойдулаахтарын кытта күүс өттүнэн хоту көһөрбүттэрэ. Онно дьоно бары өлөннөр, уолу оҕо дьиэтигэр биэрбиттэрэ.

Дьокуускайдааҕы уус-уран училищены 1957 сыллаахха, онтон 1963 с. Суриков аатынан Москубатааҕы судаарыстыбаннай уус-уран үнүстүүт графикаҕа салаатын ситиһиилээхтик бүтэрбитэ (Е. А. Кибрик мастырыскыайыгар дьарыктаммыта).

Афанасий Мунхалов 1960-с сылларга саха графикатын аан дойдуга таһаарбыт худуоһунньуктартан биирдэстэрэ буолар. 1964 сылтан — ССРС худуоһунньуктарын Сойууһун чилиэнэ. Афанасий Петрович ССРС Үрдүкү Сүбэтин VIII ыҥырыытын (1970), Саха АССР Үрдүкү Сүбэтин IX ыҥырыытын (1975) дьокутаатынан талылла сылдьыбыта.

Сүдү худуоһунньук сүрүн үлэлэрин ааттаатахха, линогравюралар: «Күн барыларыгар тыгар» (1963), «Мин хоту дойдум» (1965), «Гражданская война в Якутии» (1967—1968), «Мин Сахам Сирэ» (1969), «Думы о времени» (1974—1978), «Ленин туһунан тойук» (1981), «Аргументы без фактов», «Түүҥҥү харабыл» (1994), «Прерванный полет» (1999). Литографиялар: «Победа и мир» (1979), «Күндэли» (1980), «Күлүктэр» (1994).

Афансий Мунхалов наҕараадалара уонна ытык ааттара:

  • РСФСР норуодунай худуоһунньуга;
  • Российскай Федерация үтүөлээх худуоһунньуга;
  • П. А. Ойуунускай аатынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата;
  • Худуоһунньуктар Арассыыйатааҕы Академияларын чилиэн-кэрэспэдьиэнэ (2012);
  • Саха Өрөспүүбүлүкэтин духуобунаһын Академиятын дьиҥнээх академига;
  • СӨ ытык киһитэ (2010);
  • Чурапчы улууһун ытык киһитэ (2000).

 

Сэмэн ЖЕНДРИНСКЭЙ