Саха сирин Ил Дарханын Айсен Николаев 2021 сыл ахсынньы 9 күнүнээҕи ыйааҕынан өрөспүүбүлүкэҕэ “Бойобуой дьайыылар бэтэрээннэрин күнэ” олохтоммута уонна от ыйын 1 күнүгэр бэлиэтэнэр. Докумуон ахсынньы 9 күнүгэр илии баттанна. Бэлиэ күн бойобуой дьайыыларга, локальнай сэриилэргэ уонна 1945 сыл кэнниттэн ССРС сиригэр-уотугар сэбилэниилээх иирсээннэргэ кыттыбыт Саха Өрөспүүбүлүкэтин олохтоохторун өҥөлөрүн билинэр туһуттан олохтоммута.
Чурапчы улууһугар бойобуой дьайыы бэтэрээннэрин Сэбиэтэ өссө 1996 сылтан Чурапчы улууһун Бочуоттаах олохтооҕо, саппаас майора Семен Никитин итиэннэ бойобуой дьайыы бэтэрээнэ Гаврил Владимиров көҕүлээһиннэринэн тэриллибитэ. 2015 сылтан 2024 сыл ыам ыйын 9 күнүгэр диэри Сэбиэти бойобуой дьайыы бэтэрээнэ Илья Березкин иилээн-саҕалаан түмэн кэллэ.
Өссө 2019 сыллаахха Чурапчыбыт нэһилиэгин килбэйэр киинигэр турар болуоссакка “Долг. Честь. Мужество” диэн монумены оччотооҕу улуус, нэһилиэк дьаһалталарын быһаччы өйөбүллэринэн оҥоһуллан сылын аайы бэтэрээннэр түмсэр бэлиэ сирдэринэн буолла. Бүгүн эмиэ, от ыйын 1 күнүгэр Афганистан сэриитин, I-II-с Чеченскэй хампаанньаҕа, Хотугу-Соҕуруу Осетияҕа, анал байыаннай дьайыыга сулууспаларын араас сылларга ааспыт бэтэрээн уолаттар байыаннай формаларын кэтэн, мэтээллэрин иилинэн кэлэннэр, бойобуой сорудахха сылдьан итиэннэ эйэлээх олоххо эргиллэн кэлэн бараннар суорума суолламмыт бойобуой доҕотторун-атастарын Роман Ноговицыны, Тимофей Максимовы, Геннадий Местниковы, Петр Абрамовы, Марк Посельскайы, Иван Давыдовы, Влад Саввины, Иван Попову, Илья Владимировы, Айаал Литвинцевы, Андриан Романовы о.д.а ахтан-санаан аастылар.
Тэрээһин сүрүн чааһыгар “Чурапчы улууһа” МО баһылыга Степан Саргыдаев,
“Чурапчы нэһилиэгэ” МО баһылыга Владимир Сивцев, Чурапчы улууһун бойобуой дьайыы бэтэрээннэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Сэмэн Жендринскэй кыттыыны ыллылар. Степан Анатольевич бэйэтин тылыгар билигин буола турар байыаннай дьайыы төһө кыалларынан түргэнник түмүктэнэн, эйэлээх олох кэлэригэр баҕа санаатын биллэрдэ, итиэннэ артиллерист Гавриил Протодьяконов аатынан мэтээли бойобуой дьайыы бэтэрээннэригэр Иван Адамовка, Александр Саввиҥҥа, Альберт Собакиҥҥа туттарда.
Маны таһынан СӨ бойобуой дьайыы бэтэрээннэрин холбоһугун аатыттан “Аҕа дойдуну көмүскээччи ийэтэ” мэтээли, 28 сыл буолан баран, Мурун Тыымпыйа түөлбэ олохтооҕор Мария Алексеевна Владимироваҕа туттардылар.
Уолаттар сырдык ааттарыгар мемориал анныгар сибэкки дьөрбөтө уурулунна. Мантан салгыы бойобуой дьайыы бэтэрээннэрэ, I-кы Чеченскэй хампаанньаҕа суорума суолламмыт Роман Ноговицын аатынан уулуссаҕа турар “Өйдөбүнньүк” сквергэ сылдьаннар бойобуой доҕордорун санаатылар.
Манна тылы, кинини кытары биир чааска сулууспалаабыт ыкса доҕоро Гаврил Владимиров тыл эттэ. Бу дьаһалга түөлбэ олохтоохторо, Роман бииргэ төрөөбүт балтыта Александра Макарова, ийэтэ Евдокия Петровна Ноговицына, бойобуой дьайыы бэтэрээннэрэ Савелий Дьячковскай, Мирон Игнатьев, Петр Кривошапкин, Иван Адамов, Олег Оконешников кытыннылар.
Түөлбэ олохтоохторо бэтэрээн уолаттары өрүү буоларын курдук олус истиҥник арыылаах алаадьылаах, быырпахтаах көрүстүлэр.
Тэрээһин түмүктүүр чааһыгар, түмсүү иһинэн үгэскэ кубулуйбут “Үтүө санаа” аахсыйата хаһыс да сылын тиһигин быспакка ыытыллар, манна сүрүн успуонсарбытынан “Хатан” ХЭТ дириэктэрэ Семен Собакин буолар. Урукку сылларга кырдьаҕастарга, инбэлиит оҕолоох дьиэ кэргэттэргэ, настаабынньык учууталларга бэлэх оҥорбут эбит буоллахпытына, быйылгы дьыллаахха “Дьиэ кэргэн — Оҕо саас — Ыал саргытын” сылларыгар сөп түбэһиннэрэн кыра оҕолоох эдэркээн дьиэ кэргэттэргэ бородуукта нобуорун оҥорон тиксэрдибит. Ол курдук бэтэрээннэртэн нобуору интэринээт-томтор олохтоохторо
Мария, Антон Фоминнар,
Саргылана, Алесь Максимовтар уонна
саҥа кластер түөлбэтин олохтоохторо Аграфена, Василий Макаровтар туттаннар үөрүү-көтүү буоллулар. Бэтэрээн уолаттар эдэр дьоҥҥо дьолу-соргуну, иллээх-эйэлээх олоҕу баҕардылар.
Санатар эбит буоллахха, билигин Саха сиригэр 3,5 тыһыынча бойобуой уонна локальнай сэриилэр кыттыылаахтара ол иһигэр Чурапчы улууһугар 40-тан тахса бэтэрээн олорор. Бойобуой дьайыы бэтэрээннэрэ бука уопсастыбаннай үлэлэргэ улахан көхтөөхтөр, араас тэрилтэлэргэ, урбаан эйгэтигэр күүскэ үлэлии-хамсыы сылдьар дьон буолаллар.
Сэмэн Жендринскэй – Чурапчы улууһун бойобуой дьайыы бэтэрээннэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, гвардия сержана
Видео Наталья Сибирякова