Быйылгы дьыллаахха “Байанайбыт мичик” гынна диэбиккэ дылы, бээтинсэттэн саҕалаан өрөбүл күннэргэ бэркэ түбэстэ. Буолаары турар Аҕа дойдуну көмүскээччилэр күннэригэр кэрэ аҥарадар номнуо тугу бэлэхтииллэрин ылбыт эбэтэр толкуйдаан эрэр буолуохтаахтар.
Онно-манна сылдьан дьахталлартан туоһуластахха биир үгүс таҥас-сап, парфюм, харчы, бытык хорунар, бытархай-отоххой, сувенир, үстүрүмүөн, ис таҥас бэлэхтиэхпит дэһэллэр, сорохтор бэлэх оннугар болҕомтолорун ууруохтарын билиминэлэр: “Бэлэҕэ да суох сылдьыа эбээт” – диэн хоруйдууллар. Бэлэххэ ортотунан 1500 солк. барыыбыт дииллэр.
Оттон ис дьиҥэр эр киһи туох бэлэҕи ылыан баҕарар эбитий? Тускутугар туһаныҥ. Чурапчы улууһун эр дьоно маннык хоруйдаатылар:
10% — үбүнэн ылыахтарын баҕараллар;
9% — бэлэх оннугар чугас киһилэриттэн болҕомтону, минньигэс остуолу, тапталы эрэйэллэр;
8% — таҥас-сап;
7% — тугу ылыахтарын билбэттэр эрээри, бэлэх тутуохтарын баҕараллар;
6% — бытовой тиэхэньикэ эбэтэр саҥа төлөпүөн;
5% — массыына, квадроцикл;
4% — быһах, саунаҕа, айаҥҥ сэртипикээт;
2% — үчүгэй кинигэ;
1% — кэнсиэркэ, киинэҕэ билиэт.
“Мантан атыны тугу ылыаҥ этэй?” диэн ыйытыкка күүстээх аҥардар 48%-ра “үнүстүрүмүөн, массыынаҕа туһаныллар мал-сал, булка-алка, балыкка сыһыаннаах тэрил, успуорка сыһыаннаах таҥас-сап” диэн хоруйдаатылар.
Сэмэн Жендринскэй