Сахаҕа былыр-былыргыттан иис, уус идэлээхтэр чиэскэ, бочуокка сылдьаллар. Кинилэр оҥорбут оҥоһуктара бүтүн норуот инникитин түстэһэллэр. Олох-дьаһах уларыйыытын кытары тэҥҥэ норуот талааннаахтара дьон-сэргэ туһанар тэрилин, киэргэлин, симэҕин күн бүгүҥҥэ диэри ситими быспакка оҥороллор. Биир оннук киһинэн Чурапчы улууһуттан Василий Степанович Попов-Бааха Уус буолар.
Чурапчы улууһа өбүгэ саҕаттан тарбахтарыгар талааннаах дьон уутуйан үөскүүр сирдэрэ. Төһө да кэм-кэрдии, олох-дьаһах уларыйан истэр өбүгэ үгэһин салҕааччылар, удьуору утумнааччылар билигин да аҕыйаҕа суохтар. Бааха Уус хас сарсыарда аайы мастарскыайыгар үлэлии тахсар. Василий Степанович холку туттунуулаах-хаптыныылаах, уутугар-хаарыгар киирдэҕинэ бэрт сэргэх, умсугутуулаах кэпсээннээх киһи.
- Өбүгэлэрбит төрүт дьарыктарын, кинилэр тугу толкуйдаабыттарын сөргүтүөххэ наада быһыылаах билигин. Уопсайынан хайдах эрэ оннук диэн саныыбын. Саха сахатын хантан кэлбитин даҕаны сорох-сорохтор билигин даҕаны буккуйаллар.
Бааха оҕо эрдэҕиттэн маһынан уһаныыга сатабыла көстөн барбыта, тимири уһаарыыттан эмиэ туора турбатаҕа. Ылсыбыта ыпсан испитэ. Ол эрэн бэйэтэ: “Туох барыта ылбычча сатан испэт, оннук түгэннэр аҕыйаҕа суохтар этэ”, — диир. Кинини ууска уһуйбут убайа – Борис Неустроев—Мандар Уус буолар.
- Билигин үлэһит киһи өлөн-охтон биэрбэт кэмэ. Үлэ суох диэн баран сылдьар табыллыбат.
Бааха Уус элбэх өрүттээх киһи, оҥоһуктара даҕаны биир оннук сиэдэрэй көстүүлээхтэр. Дьиэҕэ-уокка ону тэҥэ хаһаайыстыбаҕа тутталлар мал-сал эгэлгэтин оҥорор. Кыптыыйыттан саҕалаан батыйатыгар тиийэ.
- Оттон дьиҥэр өбүгэ тутта сылдьыбыт урууна суруктара бу сылдьаллар. Күннээҕигэ туттарга көрө сырыттыннар диэн оҥоһуктарга киллэрэн биэрэбин. Аата даҕаны этэринии уурунуу диэн. Ону оттон өбүгэ Айыыларын ааттарын, алгыстарын оҥоһук аайы киллэрэ сатыыр буолар этим кэнники.
Тимир болгуону уһаарар, тимири тимиргэ сыһыарар ураты идэлээх дьон бу курдук күннээҕи олоҕор үлэ үөһүгэр сылдьан айаллар-туталлар. Кинилэр илиилэрин сылааһынан бигээн оҥорбут оҥоһуктара дьоҥҥо-сэргэҕэ туһата улахан.
Сэмэн ЖЕНДРИНСКЭЙ