Оройуоннааҕы “Айылгы” НАДь-тэ олунньу 14-15 күннэригэр нэһилиэнньэҕэ анаан тыйаатыр дьиҥнээх бырааһынньыгын тэрийдэ, барыта холбоон 15 тыйаатыр (3-һэ кэтэхтэн), 205 артыыс, 300-тэн тахса көрөөччү муһунна.
“Алыптаах мааска” бэстибээл аан бастакытын 16 сыл анараа өттүгэр Сунтаар улууһугар ыытыллыбыт эбит буоллаҕына, Чурапчы улууһугар бүтэһигин 2018 сыллаахха буолбутун өйдүүбүт. Эрдэ этиллибитин курдук, бырайыак кураторынан Сунтаардааҕы норуот тыйаатырын режиссера, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Юрий Дмитриевич О буолар.
Өссө төгүл дьүүллүүр сүбэ састаабын билиһиннэрэбит: бэрэссэдээтэлинэн Нерюнгритааҕы судаарыстыбаннай куукула тыйаатырын уус уран туруорар чааһын сэбиэдиссэйэ Николай Пономарев, СӨ ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ, Алексей уонна Матрена Павловтар салайар Үүнэр көлүөнэ судаарыстыбаннай тыйаатырын кылаабынай режиссера Александр Титигиров, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Юрий О, Былатыан Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырын литэрэтииринэй чааһын үлэһитэ, театровед Надежда Осипова, СӨ култууратын туйгуна, Саха сирин норуот тыйаатырдарын куратора Алексей Захаров икки күн устата олус умсугутуулаахтык үлэлээтилэр.
“Биһиги көрүү-бэстибээлбит үтүө түмүктэрэ элбэхтэр. Ити ааттаммыт 205 норуодунай тыйаатыр артыыһыттан 50% эдэр ыччат – ол биһигини барыбытын наһаа үөрдэр. Аны туран артыыстарбыт оонньуулара, режиссердар сонун көрүүлэринэн туруоруулара, уотунан-күөһүнэн, муусуканан доҕуһуоллара, таҥастара-саптара аны худуоһунньуктар үлэлэрэ сылтан-сыл аайы эбиллэн, тупсан иһэр онон сыаналыырга, кими эмитэ ордук чорботорго кэккэ ыарахаттары үөскэттэ. Онуоха биһиги бырайыакпыт ирдэбилинэн дьүүллүүр сүбэ састаабытыгар профессиональнай, анал үөрэхтээх артыыстар итиэннэ тыйаатыры үөрэтээччилэр, кириитиктэр кэлэн көрүүлэрэ сөптөөх сыананы биэрэр. Холобура, 2009 сыллааҕы “Алыптах маасканы” кытары тэҥнээн көрдөххө бу билиҥҥи “Алыптаах мааска” биир төбөнөн үрдээбит. Мин бүгүн өссө Чурапчы улууһун култуураҕа салаатын үлэһиттэригэр дириҥник махтаныахпын баҕарабын. Чурапчы мэлдьи ыалдьытымсах, бэйэм маҥнай үөрэхпин бүтэрэн бараммын айар үлэбин өссө 1983-1984 сылларга Дириҥнээҕи норуодунай тыйаатырга режиссер быһыытынан саҕалаабытым, онно мин Хайахсыттан төрүттээх олоҕум аргыһын көрсүбүтүм, онон дойдубар үктэммит курдук сананан турабын”, — диэн бырайыак куратора Юрий Дмитриевич О үрдүк сценаҕа туран эрэ эттэ.
“Барыта холбоон 6 туруорууну көрдүм, наһаа астынным. Бу маннык өрөспүүбүлүкэ норуодунай тыйаатырдара биир сиргэ түмсэннэр дьоҥҥо-сэргэҕэ үөрүүнү бэлэхтииллэрэ олус кэрэхсэбиллээх. Артыыстар бука бары бэлэмнэнэн кэлбиттэрэ тута көстөр, арай биһиги көрдөхпүтүнэ бииртэн биир үчүгэй испэктээк көстөн иһэр.Биһиги Чурапчыбыт улуууһуттан Дириҥнээҕи норуодунай тыйаатыр туруоруутун бэлиэтиэхпин баҕарабын. Сэрии кэминээҕи дьүһүйүүлэри көрөммүт дэлби харахпыт уута таҕыста, аны Хоту көһөрүллүүнү көрдөрөннөр бэйэбит дьоммутун санаан курутуйан ыллыбыт”, — диэн Чурапчытааҕы норуодунай тыйаатыр кырдьаҕас артыыһа, хоһоонньут, уопсастыбаннай кэрэспэдьиэн Клара Кузьмина-Уус кыыһа кэпсээтэ.
Уопсай түмүк тахсыыта олус кэтэһэннэриилээх буолла. Ол онно СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, режиссер, блогер Иван Иванович Бушков биир көрүдьүөс кэпсээнин санаан кэлэбит: “Ити хас сыллаахха буолбутун чуолкай өйдөөбөппүн, арай биир үтүө күн “Алыптаах мааскаҕа” кытта бараары уһун да уһуннук тэринэммит, арыый хойутуу 11 чааска тиийдибит. Сценаҕа тахсыахтаах кэммитин кэтэһэн олоробут, киэһэрэн барда, аны ону ааһан түүн үөһэ 00 чаас буолла. Мин артыыстарым, сэттэ дьахтар хайы-сах хомунан уазик массыынаҕа тахсан олордохторуна: “Эһиги иннигитигэр оонньуур Чурапчытааҕы Петр Решетников аатынан норуодунай тыйаатыр” диэн биллэрдилэр. Оонньоон бүппүппүт кэнниттэн түмүгү сарсыарда буолуута 3 чааска биллэрбиттэрэ. Дьэ итинник эмиэ буолбуттаах!»
Уопсай түмүккэ муҥутуур кыайыылааҕынан Мэҥэ Хаҥалас улууһун Аллараа Бэстээхтээҕи “Сыккыс” норуодунай тыйаатыр “Ытык аартык” испэктээгинэн буолла, режиссер Мария Владимирова.
Режиссер, сценарист, ырыаһыт, композитор, “Алыптаах мааска-2024” кыайыылааҕа Василий Николаев салайар Петр Решетников аатынан Чурапчытааҕы норуодунай тыйаатыр “Мин таҥарам” испэктээгинэн “Бастыҥ үлэлээх драматург уонна бастыҥ инсценировка” диэн номинацияҕа тигистилэр.
Сэмэн ЖЕНДРИНСКЭЙ. Ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ